Anders dan veel Nederlanders denken, is Roemenië beter te begrijpen als een Zuid-Europees dan als een Oost-Europees of slavisch land. Voordat ik hier in de jaren negentig naar toe kwam, vermoedde ook ik dat ik terecht zou komen in een kil en grauw land vol cynische materialisten. Niets bleek minder waar. De Roemeense cultuur, ontegenzeggelijk zwaar verdrukt onder 40 jaar communisme, was en is nog altijd vervuld van Latijns vuur, levenslust en passie. Het is onder meer te zien in het prachtige beeld Suffering (1907) van de Roemeense beeldhouwer Constantin Brâncuşi (1876-1957).

Ik merkte dat voor het eerst toen een vriend en ik onverwacht langsgingen bij zijn familie. In Nederland kun je worden gevraagd ergens te gaan zitten tot men klaar is met eten. Hier kwamen we aan tafel, het allerbeste eten en drinken kwam tevoorschijn en we werden overladen met warmte en aandacht. De gastvrijheid maakte diepe indruk op me. De familieband is hier extreem belangrijk. Verzorgings- en verpleeghuizen zijn hier een onbekend verschijnsel: je neemt je ouders bij je in huis. Ze passen op je kinderen en jij zorgt voor ze.

Later ben ik nog heel vaak zo ontvangen en natuurlijk is het verrijkend om ook zelf gasten te ontvangen, maar het gevoel van die eerste ontmoeting zal ik nooit vergeten. Ik ervaar dezelfde houding nu dagelijks in het werk. Roemenen communiceren niet alleen makkelijk en duidelijk, ze zijn ook zeer direct en ze hebben een uitstekend gevoel voor humor. De gerichtheid op de korte termijn, het carpe diem dat misschien ook hoort bij  onbegrensde gastvrijheid, heeft bij de jongere generaties plaatsgemaakt voor een enorme doelgerichtheid in hun hele handelen. En dat verschijnsel past weer erg goed bij de passie waarmee Roemenen zich storten op projecten, opleidingen, relaties en andere uitdagingen.

Natuurlijk: ik spreek ook oudere Roemenen. Hoe verder ze boven de veertig zijn, hoe sterker ze zijn gevormd door de communistische dictatuur. Hele generaties hadden geen enkele vrijheid en verantwoordelijkheid. Alles werd voor ze beslist, ieder initiatief afgestraft en succes was een kwestie van orders opvolgen. Het contrast met jongere generaties is levensgroot. Ambitie, commitment en levenslust spatten ervan af. Als ik zie hoe die warmbloedige mentaliteit met een grote rol voor de eigen verantwoordelijkheid stap voor stap weer zichtbaar wordt in het openbare leven, prijs ik me gelukkig dat ik hier woon en werk. Roemenië is een door en door Europees land dat cultureel, economisch en topografisch dichtbij West-Europa ligt – met alle ruimte voor het goede leven dat we kennen uit Zuid-Europa.